Z biegiem lat obserwuje rosnącą popularność roli facylitatora i większą świadomość różnic pomiędzy rolą moderatora, facylitatora czy trenera. Często te pojęcia są ze sobą mylone, a przez wielu uznawane za tożsame. Być może i Ty trafiłeś tutaj bo zostałeś poproszony o facylitację spotkania, ale właściwie nie wiesz, co kryje się pod tym pojęciem. Pozwól więc, że wyjaśnię czym jest facylitacja, oraz kim jest i co robi facylitator.
Czym jest facylitacja?
Facylitacja jest procesem używanym przez trenerów, prowadzących spotkania, Scrum Masterów i wielu innych, w celu wszechstronnego wspierania i ułatwiania organizacji wydarzeń. Założeniem facylitacji jest ułatwienie, czy też pomoc grupom w znalezieniu odpowiedzi na postawione wcześniej pytanie. Proces może być używany również przy wspieraniu pojedynczych osób. Inaczej mówiąc, facylitacja, jako metoda, ma pomóc w podnoszeniu efektywności wspólnej pracy. Może być stosowana w celu:
- rozpoznania problemu z jakim mierzy się grupa,
- określenia możliwych rozwiązań problemów,
- ułatwienia w podejmowaniu decyzji,
- przygotowania planów dalszych działań.
Tym wszystkim aspektom towarzyszy określenie najlepszego możliwego czasu do ich realizacji. W proces facylitacji może wchodzić szereg technik, których używa facylitator aby wspomóc realizację wyżej wymienionych zadań.
Kim jest facylitator?
Facylitator jest osobą, która używa technik i narzędzi facylitacji by przeprowadzić sesję tak, by doprowadzić do osiągnięcia zamierzonego celu. Wśród takich działań można wymienić dobrze znane icebreakery czy brainstorming, jak i również model koncepcji osiągnięcia (Concept Attainment), czy pięciokrokowy model strategi Lafley’a i Martin’a (Lafley and Martin’s Five-Step Strategy Model), i wiele innych. Facylitator pomaga w tworzeniu planu, prowadzeniu grupy, czy ogólnym zarządzaniu przebiegiem spotkania w taki sposób żeby zmaksymalizować jego efektywność.
Facylitator nie potrzebuje posiadać specjalistycznej wiedzy, dotyczącej spotkania, które będzie facylitował. Biorąc pod uwagę konieczność bycia neutralnym i obiektywnym często okazuje się, że lepiej tej wiedzy nie mieć. Wtedy unikamy pokusy wtrącenia swoich trzech groszy do dyskusji. Nie oznacza to jednak, że facylitator musi być zawsze osobą z zewnątrz. Może to być oczywiście pewnym ułatwieniem. Głównie ze względu na to, że dużo łatwiej jest nie wyrażać swojego zdania, jeżeli nie jest się związanym emocjonalnie z jakimś zagadnieniem lub nie posiada się po prostu zbyt obszernej wiedzy w danej dziedzinie. W wielu przypadkach facylitatorem wydarzeń Scrumowych jest Scrum Master, który jest jednocześnie członkiem Scrum Teamu. Musi się on wykazać często odpowiednią umiejętnością hamowania swoich własnych poglądów, czy podawania rozwiązań na tacy pozostałym członkom zespołu, ucząc tym samym innych samoorganizacji.
Podczas pracy w grupie facylitator nie powinien być jednocześnie uczestnikiem grupy, nie powinien tym samym włączać się bezpośrednio w pracę nad wypracowaniem rezultatów spotkania. Jego głównym zadaniem jest monitorowania i facylitowanie sesji w taki sposób, by grupa koncentrowała się na wcześniej uzgodnionych tematach.
Różnice między moderatorem, facylitatorem a trenerem
W tabeli poniżej zebrałam kilka podstawowych różnic pomiędzy rolą moderatora, facylitatora na spotkaniach, które organizują bądź biorą w nich udział. Skupiłam się na podstawowych zachowaniach, obowiązkach i umiejętnościach.
| Moderator | Facylitator | Trener |
| Wspomaga pracę w grupie przy analizie zadań i problemów, identyfikowaniu możliwych do osiągnięcia celów oraz ustaleniu konkretnych etapów i zadań potrzebnych do realizacji czy zaadresowania powyższych. | Wspomaga grupę poprzez odpowiednie przygotowanie przebiegu sesji. | Uczy grupę zdefiniowanego tematu. |
| Przewodniczy w spotkaniu, działa jako pośrednik. Kieruje rozmowę w kierunku określonego celu. | Zapewnia bezpieczną przestrzeń dla grupy, by jej członkowie mogli dzielić się wiedzą i uczyć od siebie. | Tworzy przestrzeń podczas której uczy grupę wybranych zagadnień. Nauka nie jest zwykłą prezentacją, trener uczy poprzez interakcje. |
| Posiada wiedzę w dziedzinie, którą moderuje. | Jest osobą neutralną, nie musi (a raczej nie powinien) być znawcą tematu. Podczas dyskusji pozostaje całkowicie neutralny wobec treści. | Jest ekspertem w temacie, którego naucza. |
| Często zadaje pytania, które mają kierować rozmowę w określonym kierunku. | Wykorzystuje oparty na współpracy proces wspierając grupę w generowaniu nowych rezultatów. Często zamiast pytać używa informacji zwrotnej i dzieli się propozycjami procesowymi. Pytania, które zadaje mają wspomagać porządek i celowość dyskusji. | Używa różnych technik, w celu zaangażowania grupy do wspólnej pracy. Wówczas zadaje wiele pytań. |
Jak widać, każda z tych ról ma inną charakterystykę. Nie oznacza to jednak, że techniki facylitacji są zarezerwowane tylko dla roli facylitatora. Często podczas treningu, czy inaczej mówiąc szkolenia, trenerzy używają technik facylitacji w celu wsparcia realizacji określonego celu.
Podsumowanie
Facylitacja wydaje się być czymś prostym. Podobnie jak Scrum, który jest opisany zaledwie na trzynastu stronach przewodnika (w wersji angielskiej). I podobnie jak w przypadku frameworku, tak i przy facylitacji łatwo jest poznać podstawy i zrozumieć mechanikę działania procesu. Trudniej jest dojść do mistrzostwa. Z czym wiąże się jedno z wyzwań związanych ze spotkaniami, a mianowicie, że prowadzone są one przez osoby, które nie wiedzą jak to robić dobrze. Ale głowa do góry, im więcej spotkań przyjdzie wam facylitować, tym pewniej będziecie się czuć i tym lepsze rezultaty będziecie osiągać.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się o tym jak facylitować warsztaty online sprawdź naszą receptę: Facylitacja warsztatów online – o co zadbać w trakcie sesji.
Sprawdź nasze ostatnie wpisy:
