Pomyśl o swoim zespole, o jego członkach i ich zaangażowaniu. Być może jesteś w stanie wskazać osobę, która świetnie działa w pojedynkę, a gdy przychodzi do pracy w grupie, staje się mniej efektywna? Wiele osób powiedziałoby, że to introwertyk, osoba nielubiąca pracy zespołowej albo stroniąca od współpracy z innymi. Ktoś inny rzekłby że to nieśmiały człowiek i trzeba go zrozumieć. A może jednak tę osobę dopadło próżniactwo społeczne?
Próżniactwo społeczne – co to takiego?
Próżniactwo społeczne to zjawisko, które odnosi się do zmniejszonego zaangażowania podczas pracy grupowej, w porównaniu do pracy samodzielnej.
Dla lepszego zobrazowania, przytoczę eksperymenty przeprowadzone na grupach i indywidualnych osobach. Max Ringelmann, już w 1913 roku wykonał test z udziałem dwóch grup osób. Zadanie było proste – przeciąganie liny. Podzielił wybrańców na dwie grupy i kazał przeciągać sznur na swoją stronę. Następnie przeprowadził zawody pojedynczego przeciągania liny. Okazało się, że siła z jaką każdy z nich pracował podczas obu podejść była różna. Grupowa rozgrywka wykazała, że członkowie wkładali mniej siły w zadanie niż wtedy, gdy grali jeden na jeden. Podobne badanie przeprowadzono z biciem brawa – wyniki były porównywalne. Im większa grupa, tym pojedyncze osoby biły ciszej. Spadek efektywności w zadaniach grupowych, rosnący wraz ze zwiększaniem liczby osób badano jeszcze wielokrotnie, potwierdzając wysunięte wcześniej tezy.
Dlaczego członkowie zespołów popadają w próżniactwo?
Przyczyny obniżonego zaangażowania w zespole mogą być różne. Poniżej przedstawiam kilka z nich.
- Brak motywacji.
- Poczucie bycia niezauważonym, lub pominięciem wysiłku jaki się włożyło w pracę.
- Obawa przed odstawaniem od reszty grupy.
- Próba “ukrycia się w tłumie”.
- Odczuwanie presji.
- Obawa przed byciem ocenionym.
- Brak poczucia celowości wykonywanych działań.
- Zła atmosfera.
- Brak indywidualnego docenienia.
- Złudzenie, że dajemy z siebie już wszystko.
- Niewłaściwa koordynacja czy rozłożenie działań.
Wszystko powyższe jest nacechowane negatywnie, a bezpośrednią przyczyną jest… środowisko w jakim pracujemy. Nie są to odkrywcze tezy, a raczej sytuacje, z którymi mierzy się każdy. Niezależnie, czy jest to członek zespołu, jego lider, kierownik czy manager. I co najważniejsze! Istnieją sposoby, by wyeliminować przyczyny i same próżniactwo.
Obszary, które wpływają na pojawianie się próżniactwa
Zniwelowanie, a nawet pozbycie się próżniactwa społecznego jest możliwe, wymaga jednak pracy nie tylko lidera, dotyczy to całego zespołu. Na samym początku warto przyjrzeć się trzem obszarom:
- Zadania jakie wykonuje zespół.
- Atmosfera w zespole.
- Autonomia członków zespołu.
Zadania, jeśli są zbyt trudne, mało interesujące lub bezcelowe będą prowadziły do obniżania zaangażowania i motywacji. Grupa czy poszczególni pracownicy nie będą widzieli w nich szansy na rozwój, zaistnienie czy zwiększenie potencjału firmy. Będzie to miało wpływ przede wszystkim w perspektywie długofalowej. Pojedyncze zadania tego typu nie stanowią przeszkody, ale nieustanne utrzymywanie takiego stanu pogłębi problem.
Atmosfera w zespole będzie wpływała nie tylko na motywację do pracy, ale i na samopoczucie każdego członka grupy. W przypadku, gdy środowisko wydaje się być wrogo nastawione do jednostek może to prowadzić do braku szczerości, szacunku, właściwie przekazanego feedbacku i zrozumienia. Wtedy też próżniactwo społeczne będzie się pogłębiało.
Każdy powinien czuć się swobodnie i mieć możliwość dokonywania wyborów. Dlatego autonomia jest tak ważna. Rządy autorytatywne lidera, czy brak dyskusji, a nawet lekceważenie czyjegoś poglądu mogą doprowadzić do wyłamania się najbardziej zaangażowanych i kluczowych pracowników. Mówi się, że gdy najbardziej zaangażowany pracownik staje się najcichszym, daje w ten sposób sygnał, że coś jest nie w porządku.
Jak wyeliminować próżniactwo z zespołu?
Jeśli nie odczuwasz próżniactwa w swoim zespole, to gratulacje! Natomiast, jeśli szukasz gotowych rozwiązań jak z nim walczyć, to podaję kilka poniżej. Nie gwarantuję, że wszystko zadziała, bo bardzo wiele zależy od tego co jest przyczyną. Pamiętaj – warto próbować i obserwować.
- Dbaj o jasność i zrozumienie zadań zlecanych zespołowi. Upewniaj się, że zespół wie, dlaczego je robi i skąd biorą się ich priorytety.
- Doceniaj wkład indywidualny, chwal nie tylko całą grupę, wspieraj pojedynczych członków.
- Dbaj o to, by w dyskusjach, każdy wypowiadał się z podobną intensywnością.
- Obserwuj, czy członkowie zespołu szanują się wzajemnie, czy czują się docenieni i zauważeni w grupie.
- Zachęcaj wszystkich do wyrażania własnego zdania, ale dbaj by nie były to subiektywne oceny, a konstruktywne opinie. Pilnuj, by wyrażenie swojego zdania było bezpieczne i wolne od ocen innych członków.
- Nie wywieraj presji, pokazuj cele, konsekwencje wiążące się z podejmowanymi działaniami.
- Motywuj do działania i kreatywności, zachęcaj do podzielenia się pomysłami. Zadbaj o to, by nikt nie bał się eksperymentować i wyznaczać nowych sposobów działania.
- Bądź częścią grupy, jeśli jesteś liderem, nie bądź tylko zlecającym, ale współwykonawcą.
- Dbaj o to, by zespół się znał, lubił, wiedział, że może na sobie polegać.
- Stwórz przestrzeń, w której niewiedza i zadawanie pytań nie będą źle odbierane. Wspieraj starania o rozwój i wyrównuj wiedzę.
- Nie zrzucaj odpowiedzialności na pojedynczych członków, czy na zespół z wyłączeniem Ciebie. Za wspólne działania podejmujcie grupową odpowiedzialność.
- Dbaj o to, by każdy miał podobną ilość pracy do wykonania.
- Buduj zespoły małe, bo im mniejsze grupy, tym mniejsze prawdopodobieństwo próżniactwa.
Podsumowanie
Można by pomyśleć, że skoro część osób pracuje w grupie gorzej, to może jednak praca indywidualna jest lepsza? Nic bardziej mylnego. Korzyści wynikające z pracy zespołowej są o wiele większe, a sam spadek motywacji i zaangażowania jest przecież do wyeliminowania. Próżniactwo nie jest sposobem na identyfikację słabego ogniwa wśród członków zespołu, a raczej efektem działań grupy lub jej lidera. Dodatkowo, nie tylko obniża wyniki pracy wszystkich zaangażowanych, ale może mieć też wpływ na jednostkę i przyczynić się do jej rezygnacji i odejścia z pracy. Z tych powodów obserwacja opisanego zjawiska społecznego jest ważna i każdy, kto jest zaangażowany w życie zespołu, powinien zwracać na nie uwagę.
Sprawdź nasze ostatnie wpisy:
